(Minghui.org) Tang Hanedanı şairi Wang Changling’in bir şiirindeki şu dize, “Mor sarmaşıklar sarı çiçekler taşır, soğuk çiy arasında narin görünür”, sonbaharın geç döneminin Soğuk Çiy mevsiminin gelişini karşıladığını ifade eder. Bu dönem, çiyin yavaş yavaş dona dönüşmeye başladığını ve Çin'in birçok bölgesinde havanın soğuyacağını işaret eder.

Soğuk Çiy, 24 güneş döneminden 17’ncisidir ve sonbaharın 5. evresidir. Bu dönem, Güneş’in ekliptik boylamda 195 dereceye ulaştığı, Gregoryen takvimine göre 8-10 Ekim arasında gerçekleşir. 2024 yılında Soğuk Çiy, 8 Ekim’de başladı.

The Almanac’a göre: “Kepçe güneyi gösterdiğinde, Soğuk Çiy güneş terimi gelir ve çiğ soğuktur ve donmak üzeredir, bu nedenle adı ‘Soğuk Çiy’dir.”

Bu, “soğuk” kelimesinin 24 güneş teriminde ilk kez göründüğü zamandır, ancak henüz kış kadar soğuk değildir. Sıcaklık, “Beyaz Çiy” göründüğünden daha düşüktür. Bu zamanda daha fazla çiy vardır ve geceleri yerdeki kristal çiy yakında dona dönüşecek ve insanlara kış gelmeden önce bir ürperti hissi verecektir.

Çiy, her şeyi nemlendirir ve görsel olarak çok hoş bir manzara sunar. (İsviçre’de bir Falun Gong uygulayıcısı tarafından çekilmiş bir fotoğraf.)

Çin’in kuzeyinde artık sonbaharın sonu yaklaşmış, sabahları yer yer don olayları görülmektedir. Güneyde ise sonbahar renkleri daha belirgindir ve hava daha serin ve kurudur. 2024 yılında 9. ayın 9. gününe denk gelen Çifte Dokuz Bayramı, 11 Ekim’de kutlandı. Bu bayram, Tang Hanedanı şairi Wei Yingwu’nun şu dizeleriyle özetlenebilir: “Uzaktaki kokulu otları takdir et” ve yaşlıları daha yüksek bir yere götürerek sonbahar manzarasının tadını çıkar.

Soğuk Çiy’in Özellikleri: Sonbahar Tüm İhtişamıyla, Ekim Başlıyor

Tang Hanedanı şairi Bai Juyi’nin bir şiirinde şöyle yazar: “Serin rüzgar eser, soğuk çiy donar.” Soğuk Çiy, sıcaklıkların serinlikten soğukluğa geçiş yaptığı noktadır. Öncesinde hava serin iken, bu dönemle birlikte hava oldukça soğumaya başlar. Bir sonraki güneş dönemi olan “Kırağı Düşüşü,” sıcaklıkların daha da azaldığını ve sonbaharın hızla kışa doğru kaydığını ifade eder.

Soğuk Çiy’in Üç Evresi

Tang Hanedanı şairi Yuan Zhen, Soğuk Çiy’in üç evresini şu şiiriyle canlı bir şekilde betimlemiştir:

Soğuk Çiy, sonbaharın sonunu işaret eder,

Sabahları kasımpatılarının yavaşça sarardığını görürüm.

Rüzgar binlerce evden yaprakları süpürür, kazlar güneşi takip ederek binlerce mil uçar.

Göçmen kuşların kaybolmasına ve tarlaların erken kırağı korkusuyla hasat edilmesine hüzünlenirim.

Kışın ve yazın yemyeşil olan çam ve selvinin azmini anlarım.

Bu şiirin canlı tasvirleri, insanlara mevsim değişimlerini bizzat yaşıyormuş hissi verir.

Birinci Evre: Vahşi kazlar, sonbaharın ortasında güneye göç etmeye başlar. Sonbaharın sonlarına doğru, gökyüzünde V şeklinde süzülerek güneye doğru uçan kaz sürüleri görülür.

İkinci Evre: Soğuk Çiy’in beşinci günü civarında, geç sonbaharın soğuklarında göçmen kuşlar artık görünmez. Antik çağ insanları, deniz kenarında aniden görülen midyelerin kuşlardan dönüştüğüne inanırdı çünkü midyelerin çizgileri ve renkleri, kuşlarınkine benzerdi.

Üçüncü Evre: Soğuk Çiy’in onuncu günü civarında sarı kasımpatılar tam olarak çiçek açar. Ritüel Kitabı şöyle der: “Geç sonbahar ayında kasımpatılar sarı çiçekler verir.”

Zhuang Yuan’ın Qing Hanedanı’ndan “Bilgelerin Kasımpatıları Taşıması” Adlı Tablosu. Tablo, Taipei’deki Ulusal Saray Müzesi koleksiyonunda yer almaktadır.

Jiujiangfeng: Dokuz Aşağı Esen Rüzgarı

Bir söz vardır: “Eylül dokuz aşağı esen rüzgarı getirir, çirkin kel kafalar için saklanacak yer yoktur.”

Qing Hanedanı’nın Kangxi döneminde Chen Wenda tarafından derlenen Tayvan İlçe Yıllıkları şöyle yazar: “Eylül ayında kuzey rüzgarı serttir ve günlerce, hatta aylarca sürer, bu yüzden adı ‘dokuz aşağı esen rüzgarı’dır.”

Soğuk Çiy döneminde, kuzey Tayvan’da kuzeydoğu musonu yoğunlaşır. Sert kuzey rüzgarları, erkeklerin şapkalarını uçurur ve kel kafalarını açığa çıkarır.

Dokuz aşağı esen rüzgarı sert ve yoğundur. Ancak bu sert rüzgara rağmen, kuzey Tayvan’daki Hsinchu İlçesi’nin Beipu, Xinpu ve Guanxi bölgelerinde bu dönemde hurmalar hasat edilir. İnsanlar hurmaları kurutarak hurma keki yapar ve dokuz aşağı esen rüzgarı bu sürece büyük ölçüde yardımcı olur.

Sonbaharda hurma yemek kalbe faydalıdır. Geleneksel Çin tıbbına göre, hurmalar soğuk yapıda ve tatlıdır; akciğerleri nemlendirir ve öksürüğü hafifletir. Bu nedenle şu gibi deyişler vardır:

“Soğuk Çiy yemeğinden sonra, ince kıyafetli adamlar nadiren görülür” ve “Soğuk Çiy’de ayaklarınızı açıkta bırakmayın.” Yaşlı nesil sıkça şu sözleri hatırlatır: “Soğuk ayaklardan başlar,” bu yüzden Soğuk Çiy’den sonra, özellikle bacakları sıcak tutmaya dikkat edilmelidir.

Soğuk Çiy’de Halk Gelenekleri

Yüksek Bir Yerden Sonbahar Manzarasını İzlemek

Soğuk Çiy, yüksek yerlere tırmanarak sonbahar manzarasını seyretmek için iyi bir zamandır. Bir söz der ki: “Yüksek bir yere tırmanmak, sonbahar melankolisini hafifletir.” Soğuk Çiy, Çifte Dokuz Bayramı’na yakın olduğu için bu gelenek zamanla Çifte Dokuz Bayramı’nın bir parçası haline gelmiştir. Bu gelenek, Han Hanedanı’na kadar uzanır ve başlangıçta kötü ruhları kovmak amacıyla yapılırdı.

Antik Çinliler, yin ve yang değişimlerine göre “Dağlar yang, nehirler yin; yüksek yerler yang, alçak yerler yin” derlerdi. Bu nedenle, yüksek yerler yang enerjisinin en bol olduğu alanlardır. Batı tıbbına göre, tırmanmak akciğer kapasitesini artırır ve soğuk algınlığını önler. Bu dönemde yüksek yerlere çıkmak, beden ve zihni rahatlatır, sonbahar melankolisini hafifletir.

Kasımpatıları Takdir Etmek

Soğuk Çiy ile gelen ay, ay takvimine göre “Kasımpatı Ayı” olarak bilinir. Çoğu çiçeğin ilkbahar ve yaz aylarında açmasının aksine, kasımpatıları don ve çiyin bol olduğu bu dönemde tam olarak açar. Kasımpatılar, uzun bir yaşamı ve iyi talihi simgeler. Çifte Dokuz Bayramı’nda kasımpatı çayı ve kasımpatı şarabı içmek yaygındır.

Song Hanedanlığı'nda bir bilgin olan Song Yaokuan tarafından yazılan Xixi Cong yu'da kasımpatılardan "uzun ömürlü misafirler" olarak bahsedilir, bu da bu çiçeklerin uzun ve iyi bir hayatı simgeleyen değerli misafirler olduğu anlamına gelir. Çifte Dokuz Bayramı, kasımpatıların tam çiçek açtığı zamandır. İnsanlar festival sırasında uzun ömürlerini artırmak için dağlara tırmanırlar, bu yüzden "Kasımpatı Festivali" olarak da adlandırılır.

Qing Hanedanlığı'ndan Yun Shouping'in "Krizantemler" adlı tablosu (kamu malı)

Çiçek Kekler ve Susam Tohumları

Soğuk Çiy ve Çifte Dokuz Bayramı birbirine yakın olduğu için, yüksek bir yere ulaştıktan sonra çiçek kekleri yeme geleneği vardır. "Yüksek" ve "kek" Çince'de eşsesli sözcükler olduğundan, çiçek kekleri yemek "adım adım yukarı çıkmayı" ifade eder.

Eskiler şöyle demiş: "Sonbahar kurudur, bu yüzden kuruluğu nemlendirmek için susam tohumu yemek uygundur." Hava kuru ve soğuk olduğunda, "Soğuk Çiy sırasında susam tohumu yemek" gibi bir halk geleneği vardır. Susam tohumları tatlı ve yumuşaktır ve Shennong'un Klasik Bitkisel Tıp ve Materia Medica Özeti gibi tıbbi monografilerde oldukça değerlidir. Karaciğer ve böbreklere fayda sağladığı, beş iç organı nemlendirdiği, kan basıncını düşürdüğü, astımı ve öksürüğü hafiflettiği, cildi nemlendirdiği ve yaşlanmayı geciktirdiği, ayrıca bağırsakları nemlendirdiği ve bağırsak hareketlerini desteklediği söylenir. Çin tıbbında susam tohumları genellikle baş dönmesi, halsizlik, beyaz saç ve kabızlık gibi semptomları iyileştirmek için kullanılır.

Soğuk Çiy Sağlığın İyileştirilmesi İçin Bir Zamandır

Antik Çin'deki insanlar, insanın doğanın ayrılmaz bir parçası olduğuna ve yıl boyunca mevsimsel iklim değişikliklerinin insan vücudunun fizyolojik ritimlerini de etkilediğine inanarak insan ve doğa arasındaki uyumu vurgulamışlardır. Bu nedenle, insanın diyeti ve günlük rutini mevsimsel değişikliklerin doğal yasasına uygun olmalıdır.

Geleneksel Çin tıbbı açısından, Soğuk Çiy döneminde Güney Çin'deki iklimin en belirgin özelliği, akciğerleri ve mideyi etkileme olasılığı en yüksek olan düşük nem oranının yaygınlığıdır. Bu dönemde, insanların teri hızla buharlaşır, bu nedenle genellikle kuru cilt, artan kırışıklıklar, kuru ağız ve boğaz, az balgamlı kuru öksürük ve hatta saç dökülmesi ve kabızlık yaşarlar. Bu nedenle, sağlık koruma, yin'i beslemeye ve kuruluğu önlemeye, akciğerleri nemlendirmeye ve mideyi beslemeye odaklanır.

Diyet, ekşi, tatlı ve nemli yiyecekleri içermeli ve baharatlı yiyecekler az tüketilmelidir, çünkü baharatlı yiyecekler terlemeye neden olur. Geleneksel Çin tıbbına göre, beş tat arasındaki ekşi ve tatlı olanlar, yin’i dönüştürür ve vücut sıvıları üretir; yumuşak ve nemli yiyecekler, örneğin lapalar, yapışkan pirinç, susam tohumları, havuç, beyaz mantar, lotus tohumları, yams, lotus kökü, kasımpatı ve yengeç gibi yiyecekler iyi seçeneklerdir; tavuk, ördek, sığır eti, domuz karaciğeri, balık, karides, kuş üzümü, yams gibi yiyecekler ise vücudu güçlendirmek için eklenebilir; acı biber, zencefil, soğan ve sarımsak ise iç organların işlevini kolayca bozabileceğinden nadiren tüketilmelidir.

Soğuk Çiy mevsiminde, rüzgarlar eser ve yapraklar dökülür. Kasvetli geç sonbahar manzarası, insanların üzülmesine ve azimlerinin düşmesine yol açar, bu da depresyon, zihinsel yorgunluk, iştah kaybı ve enerji eksikliği gibi sonuçlara neden olur, bu da günlük yaşamlarını etkiler. Bu dönemde, dinlenmeye ve sağlığı korumaya daha fazla dikkat edilmesi, yorucu aktivitelerden kaçınılması ve daha fazla uyunması önerilir.

İnsanlar, "yükseğe tırmanmak sonbahar sıkıntısını hafifletir" inancına sahip olduklarından, güneş ışığından bolca faydalanmak için dışarı çıkabilir, dağlara tırmanabilir, arkadaşlarıyla çimenlik alanda sohbet edebilir veya hafif egzersizler yapabilirler. Bu tür aktiviteler, beden ve zihin için rahatlama sağlar ve optimist ve açık fikirli bir tutum geliştirmeye yardımcı olur.

Qing Hanedanlığı'ndan Zhang Ruoai'nin "Soğuk Çiy" adlı tablosu, Taipei'deki Ulusal Saray Müzesi koleksiyonunda yer alıyor.

Yaşlılara Saygı

Çifte Dokuz Bayramı sırasında kötülüklerden kaçınma ve felaketleri uzaklaştırma, uzaklara bakmak için yüksek yerlere tırmanma, kasımpatı takdir etme ve kızılcık dikme gibi birçok halk etkinliği gerçekleşir. Bu etkinlikler cennete ve dünyaya saygı duymanın ve yaşlılara huzur ve sağlık dilemenin bir yoludur. Erdemlilere ve yaşlılara saygı göstermek Çin'de ahlaki bir değerdir. "Kuzular minnettarlıklarını göstermek için annelerini emzirmek için diz çökerler ve kargalar yaşlılıklarında onları besleyerek annelerine karşılık verirler" diye bir söz vardır, bu da evlat saygısının hepimizin uygulaması gereken doğal bir görev olduğu anlamına gelir.

Ancak, bu evlatlık görevi günümüz toplumunda sıklıkla ihmal edilmektedir. Bazı insanlar yaşlılara destek olmaktan kaçınmak için mahkemeye bile gitmektedir. Yasalar insanların kalplerini değiştiremez.

Günümüz dünyasında hala günlük yaşamlarında olağanüstü evlat sevgisi gösteren iyi kalpli insanların olması sevindirici. Minghui.org bu tür birçok hikaye yayınladı. Size ve ailenize içtenlikle mutluluk ve neşe diliyoruz.

Orijinal Çince makale